Θλίψη στον επιστημονικό κόσμο και παγκόσμια συγκίνηση προκαλεί η είδηση για τον θάνατο του μεγάλου αστροφυσικού Στίβεν Χόκινγκ σε ηλικία 76 ετών.
Την είδηση για το θάνατο του Χόκινγκ ανακοίνωσε η οικογένειά του με δήλωσή της στην οποία διευκρίνιζε ότι ο Χόκινγκ άφησε την τελευταία του πνοή στο σπίτι του στο Κέιμπριτζ. «Με μεγάλη μας θλίψη ανακοινώνουμε ότι ο αγαπημένος πατέρας μας πέθανε σήμερα. Ήταν ένας μεγάλος επιστήμονας και ένας εξαιρετικός άνδρας το έργο και η κληρονομιά του οποίου θα ζει για πολλά χρόνια» έγραψαν τα παιδιά του Λούσι, Ρόμπερτ και Τιμ στη δήλωσή τους.
«Το κουράγιο και η επιμονή του μαζί με το χιούμορ και τις σκέψεις του αποτέλεσαν έμπνευση για ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Κάποτε είπε ότι “το σύμπαν δεν θα άξιζε αν δεν ήταν το σπίτι για όσους αγαπάς”. Θα μας λείπει για πάντα» κατέληξαν στη δήλωσή τους.
Όταν διέψευδε τους γιατρούς
Ο Στίβεν Χόκινγκ είχε διαγνωστεί με τη νόσο του κινητικού νευρώνα σε ηλικία 21 ετών το 1963 με τους γιατρούς να εκτιμούν τότε ότι δεν θα ζήσει για περισσότερα από 2-3 χρόνια. Όπως αποδείχθηκε, όμως, ο μεγάλος αστροφυσικός έπασχε από μια εκδοχή της ασθένειας που δεν εξελισσόταν τόσο ραγδαία.
Οι τελευταίες πέντε δεκαετίες δεν ήταν εύκολες για τον Στίβεν Χόκινγκ καθώς βρέθηκε καθηλωμένος σε μηχανοκίνητο αναπηρικό καροτσάκι χωρίς να μπορεί να χρησιμοποιεί τους περισσότερους από τους μύες του. Το 1985, μάλιστα, έχασε την ικανότητα ομιλίας και έτσι επικοινωνούσε μέσω ενός συστήματος παραγωγής ομιλίας με τη βοήθεια υπολογιστή.
Το 1985, ο Χόκινγκ προσβλήθηκε από πνευμονία που απείλησε τη ζωή του. Η τότε σύζυγός του, Τζέιν, είχε αρνηθεί να τερματίσει την μηχανική υποστήριξη, με αποτέλεσμα μία τραχειοτομή που θα απαιτούσε την εικοσιτετράωρη νοσηλευτική φροντίδα, και θα αφαιρούσε ότι είχε απομείνει από την ομιλία του. Η υγειονομική υπηρεσία θα πλήρωνε για οίκο ευγηρίας, αλλά η Τζέιν ήταν αποφασισμένη ότι θα ζούσε στο σπίτι. Το κόστος της φροντίδας χρηματοδοτήθηκε από ένα αμερικανικό ίδρυμα. Νοσοκόμες μισθώθηκαν για τις τρεις βάρδιες που απαιτούνταν για να παρέχουν την εικοσιτετράωρη υποστήριξη που απαιτούνταν.
Ένας από εκείνους που απασχολούνταν ήταν η Ελειν Μέισον, η γυναίκα που θα γινόταν η δεύτερη σύζυγός του.
Ο Χόκινγκ έγινε διάσημος για το έργο του πάνω στις μαύρες τρύπες, τη βαρύτητα και τη γενική σχετικότητα, ενώ ήταν ο συγγραφέας πολλών δημοφιλών βιβλίων, με κορυφαίο τη «Σύντομη Ιστορία του Χρόνου», που είχε εκδοθεί το 1988, μεταφράσθηκε σε 40 γλώσσες (και στα ελληνικά) και πούλησε περισσότερα από δέκα εκατομμύρια αντίτυπα.
Οι κακεντρεχείς πάντως το ονόμασαν «το σπουδαιότερο αδιάβαστο βιβλίο στην ιστορία»!
Όπως δήλωσε ο φυσικός Μίτσιο Κάκου στους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», «από την εποχή του Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε να υπάρξει ένας επιστήμονας που να έλξει τόσο πολύ τη φαντασία του κοινού και να γίνει αγαπητός σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο».
Όπως είπε κάποια μέρα, «μολονότι κρεμόταν ένα σύννεφο πάνω από το μέλλον μου, διαπίστωσα, προς μεγάλη μου έκπληξη, ότι απολάμβανα τη ζωή μου στο παρόν περισσότερο από ό,τι πριν. Και τότε άρχισα να κάνω πρόοδο στην έρευνά μου». Ο στόχος του ήταν απλός, όπως εξήγησε: «Η πλήρης κατανόηση του σύμπαντος, γιατί είναι όπως είναι και γιατί τελικά υπάρχει». Αν αυτό μπορεί να θεωρηθεί απλό…
Οι μαύρες τρύπες
Από επιστημονικής άποψης, ο Χόκινγκ θα μείνει μάλλον στα χρονικά της επιστήμης, επειδή έθεσε ένα ασυνήθιστο ερώτημα: Πότε μια μαύρη τρύπα δεν είναι μαύρη; Όταν εκρήγνυται, ήταν η απάντησή του.
Το πρώτο του επιστημονικό επίτευγμα, σύμφωνα με τον Guardian ήλθε το 1970, όταν μαζί με τον Ρότζερ Πενρόουζ εφάρμοσαν τα μαθηματικά των μαύρων οπών σε όλο το σύμπαν και έδειξαν ότι υπήρχε μια μοναδική περιοχή άπειρης καμπυλότητας στο χωροχρόνο, από όπου προέκυψε η αρχική «Μεγάλη Έκρηξη» (Μπιγκ Μπανγκ).
Το 1974 χρησιμοποίησε την κβαντική θεωρία για να δηλώσει ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν θερμότητα, άρα χάνουν ενέργεια και τελικά «πεθαίνουν», με μια πολύ αργή διαδικασία που μπορεί να χρειασθεί περισσότερα χρόνια από όλη την ηλικία του σύμπαντος. Η πρότασή του ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ακτινοβολία με μορφή θερμότητας, πυροδότησε μια μακρά διαμάχη στην κοσμολογία. Σύμφωνα με τον Χόκινγκ, αυτό σήμαινε ότι όλες οι πληροφορίες που πέφτουν μέσα στη μαύρη τρύπα, θα χάνονται για πάντα, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με έναν από τους νόμους της κβαντικής θεωρίας, με αποτέλεσμα να έλθει σε σύγκρουση με τους περισσότερους συναδέλφους του.
Ο Χόκινγκ στη συνέχεια άλλαξε άποψη και υποστήριξε ότι οι πληροφορίες αποθηκεύονται στον ορίζοντα γεγονότων της μαύρης τρύπας και μετατρέπονται σε ακτινοβολία ξανά, η οποία εκπέμπεται από τη μαύρη τρύπα. «Παραδέχομαι ότι ίσως η απώλεια της πληροφορίας δεν συμβαίνει», φώναξε μια μέρα δυνατά με την ηλεκτρική φωνή του στους φοιτητές του μέσα σε ένα παμπ.
Μόλις στα 32 του, εξελέγη τιμητικά μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Βρετανίας και πέντε χρόνια αργότερα καθηγητής Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, στην πιο διάσημη πανεπιστημιακή έδρα της Βρετανίας – αν όχι όλου του κόσμου- που κάποτε κατείχαν ο Ισαάκ Νεύτων και ο Πολ Ντιράκ. Έμεινε σε αυτή τη θέση για 30 χρόνια και μετά έγινε διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Θεωρητικής Κοσμολογίας του ιστορικού πανεπιστημίου.
Το 1982 ήταν από τους πρώτους που έδειξαν ότι οι κβαντικές διακυμάνσεις οδήγησαν -μέσω της διαδικασίας του κοσμικού πληθωρισμού- στη δημιουργία και εξάπλωση των γαλαξιών στο σύμπαν.
Αν και δεν κατάφερε – ή δεν πρόλαβε- να πάρει το Νόμπελ, είχε τιμηθεί με πολλά άλλα σημαντικά βραβεία (‘Αλμπερτ Αϊνστάιν, Βολφ, Κόπλεϊ κ.α.). Επίσης, αρεσκόταν να βάζει επιστημονικά στοιχήματα με άλλους φυσικούς, αν και είχε μια τάση να τα χάνει, όπως, για παράδειγμα, όταν το 2012 έχασε 100 δολάρια, επειδή είχε στοιχηματίσει ότι ποτέ δεν θα ανακαλυπτόταν το μποζόνιο του Χιγκς – το οποίο βρέθηκε στο CERN λίγο μετά!
Οι κοινωνικές παρεμβάσεις του
Παρέμεινε ως το τέλος ενεργός πολίτης και, μεταξύ άλλων, προειδοποίησε κατ’ επανάληψη για τους κινδύνους της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και της πιθανότητας μιας συνάντησης με τους εξωγήινους, που μπορεί να έχει άσχημη κατάληξη για τους ανθρώπους. Επίσης, ήταν ένθερμος υποστηρικτής της αποίκησης άλλων πλανητών ως διέξοδο σωτηρίας της ανθρωπότητας σε περίπτωση που η Γη καταστραφεί από ένα πόλεμο, πτώση αστεροειδούς ή άλλη αιτία.
Επίσης, είχε καλές σχέσεις με τους Παλαιστινίους επιστήμονες και δεν δίστασε να μποϊκοτάρει ένα συνέδριο στο Ισραήλ σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την πολιτική του. Και βέβαια, με το βιβλίο του «Το Μεγάλο Σχέδιο» (μεταφρασμένο και στα ελληνικά) δήλωσε προκλητικά δεν χρειαζόταν καθόλου ο Θεός για να εξηγηθεί το σύμπαν – μια αθεϊστική δήλωση που ενόχλησε τους θρησκευόμενους.
Όπως είπε, «θεωρώ τον εγκέφαλο ένα κομπιούτερ που θα σταματήσει να δουλεύει, όταν τα μέρη του χαλάσουν. Δεν υπάρχει παράδεισος ή μεταθανάτια ζωή για τους χαλασμένους κομπιούτερ. Αυτό είναι ένα παραμύθι για τους ανθρώπους που φοβούνται το σκοτάδι».
Η ζωή του… μία ταινία
Η ζωή του έγινε ταινία με τίτλο «Η θεωρία των πάντων», η οποία προτάθηκε για πέντε Όσκαρ.
Βασίστηκε στην αυτοβιογραφία Travelling to Infinity: My Life with Stephen της Τζέιν Γουάιλντ Χόκινγκ και αφηγείται τη σχέση της με τον πρώην σύζυγό της, Στίβεν Χόκινγκ καθώς και τη διάγνωσή του με τη νόσο του κινητικού νευρώνα και την επιτυχία στη φυσική.
Τη σκηνοθεσία ανέλαβε ο Τζέιμς Μαρς, ενώ τον Χόκινγκ ενσάρκωσε ο Έντι Ρεντμέιν, μία ερμηνεία που του χάρισε Χρυσή Σφαίρα και Όσκαρ Ά Ανδρικού Ρόλου.
Μάλιστα, ο ίδιος ο φυσικός είχε συγχαρεί με ανάρτηση στο facebook τον Ρεντμέιν κατά την τελετή απονομής των Όσκαρ τον Φεβρουάριο του 2015. Αν και ήταν προσκεκλημένος στην τελετή, η κατάσταση της υγείας του δεν τού επέτρεψε το ταξίδι.
Όταν ο Στίβεν Χόκινγκ βρέθηκε στην Κρήτη για διάλεξη
Στο πανεπιστήμιο Κρήτης βρέθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου του 1998 ο Στίβεν Χόκινγκ καθηλώνοντας τότε το κοινό που κατέκλυσε το Αμφιθέατρο αλλά και τον υπαίθριο χώρο της Ιατρικής Σχολής.
Η κοσμοπλημμύρα που σημειώθηκε τότε δεν είχε προηγούμενο σε επιστημονική διάλεξη. Άνθρωποι όλων των ηλικιών και τάξεων από νωρίς βρέθηκαν στο Πανεπιστήμιο για να δουν από κοντά τον επιστήμονα που εξέπληττε με τις θεωρίες του, αλλά και συγκλόνιζε με το πάθος του για ζωή.
Ήταν το Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης που τον είχε προσκαλέσει στο νησί, για να πραγματοποιήσει ομιλία και να λάβει μέρος στην 21η “τριγωνική συναντηση” Αστροφυσικής στο Κολυμπάρι Χανίων. Η συνάντηση είχε θεμα της “Μαύρες Τρύπες”, ένα θέμα με το οποίο ο Στίβεν Χόκινγκ πρώτος καταπιάστηκε.
Η τότε πρύτανης του Πανεπιστημίου Χριστίνα Σπυράκη, καλωσορίζοντας τον Στ. Χόκινγκ στην Κρήτη, μίλησε για “μεγάλη στιγμή της παρουσίας του” και του απένειμε το μετάλλιο του ιδρύματος.
«Ήταν μια ιστορική μέρα για το Πανεπιστήμιο και την Κρήτη», είχε δηλώσει ο πρώην πρύτανης Γιώργος Γραμματικάκης, σχολιάζοντας την ομιλία.
Οι ερωτήσεις και το γνωστό χιούμορ
Παρά την κούραση του ταξιδιού και την ομιλία ο μεγάλος επιστήμονας δεν αρνήθηκε να απαντήσει σε κάποιες ερωτήσεις δημοσιογράφων.
Όταν ρωτήθηκε «τι γήινο έχει κατά νου ένα επιστήμονας που έχει όλο το Σύμπαν στο κεφάλι του και αν διαβλέπει κινδύνους για τον πλανήτη μας», ο Χόκινγκ απάντησε με χιούμορ, λέγοντας πως ο ίδιος προσπαθεί να μην ξεχνά ότι ζει στη Γη, αν και η σύζυγός του ορισμένες φορές νομίζει ότι είναι από… άλλον πλανήτη. Αλλά και προειδοποίησε: «Βλέπω κινδύνους στο μέλλον, έχουμε πλέον την τεχνολογία για να κάνουμε ό,τι θέλουμε. Και είναι αρκετή για να τη χρησιμοποιήσουμε για να καταστρέψουμε τον πλανήτη. Ελπίζω να είμαστε σοφοί για να την αξιοποιήσουμε ώστε να εποικήσουμε και να κατακτήσουμε τον γαλαξία μας».
Για την ευθύνη του επιστήμονα απέναντι στην κοινωνία είχε ότι είναι μεγάλη «όχι μόνο γιατί πρέπει να προχωρά τη γνώση, αλλά και να τη μεταδίδει. Δεν μπορείς να βάλεις ένα τέλος στη γνώση». Απέρριψε την εκδοχή ότι ο Αϊνστάιν είχε βρει την Ενοποιημένη Θεωρία και δεν την είχε αποκαλύψει για να προστατεύσει την ανθρωπότητα, λέγοντας πως αν το είχε πετύχει, θα την είχε δημοσιοποιήσει. Άλλωστε, όπως είπε, δούλευε σε λάθος κατεύθυνση, αφού δεν δεχόταν την Κβαντική Θεωρία. Και τόνισε: «Δεν απαιτείται η Ενοποιημένη Θεωρία για μια βόμβα υδρογόνου. Ήδη γνωρίζουμε αρκετά για να καταστρέψουμε πολλές φορές τους εαυτούς μας».
