Έχουν περάσει περισσότεροι από 15 μήνες μετά την καταστροφική πυρκαγιά του περσινού Μαρτίου, η οποία κατέκαψε και κατέστρεψε την στέγη του Τεμένους Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο και πριν λίγες μέρες εγκρίθηκε ομόφωνα στην τελευταία συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, το σχέδιο-πλαίσίο για την αποκατάσταση του Τεμένους και του περιβάλλοντος χώρου του.
Με ρυθμούς… χελώνας δυστυχώς δρομολογεί την αποκατάσταση του Τεμένους Βαγιαζήτ στην πόλη του Διδυμοτείχου. Περιλαμβάνει μια λεπτομερή δέσμη επεμβάσεων με στόχο να δοθούν λύσεις σε όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα το μνημείο, το οποίο έχει κριθεί διατηρητέο από το 1946.
Η έγκριση του σχεδίου-πλαισίου ήταν απαραίτητη προκειμένου το έργο να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης.
«Πρόκειται για μνημείο μοναδικής σημασίας», ανέφερε κατά τη συνεδρίαση η γενική γραμματέας του ΥΠΠΟ Μαρία Βλαζάκη.
«Είχαμε την τύχη», πρόσθεσε, «να γνωρίζουμε τον αρχιτέκτονα και το γλύπτη, οι οποίοι κατάφεραν να παντρέψουν όλες τις καλλιτεχνικές παραδόσεις του Ισλάμ».
Η πυρκαγιά που ξέσπασε στις 22 Μαρτίου 2017, προκάλεσε την ολική καταστροφή της στέγης του μνημείου, οπότε «προέκυψε επιτακτική η ανάγκη ανασχεδιασμού του πλαισίου εκπόνησης των αναγκαίων μελετών για την εκτέλεση του έργου της καθολικής αποκατάστασής του», σημείωσε ο Θεμιστοκλής Βλαχούλης, προϊστάμενος στη Διεύθυνση Αναστύλωσης Βυζαντινών Μεταβυζαντινών Μνημείων του ΥΠΠΟΑ, ο οποίος εισηγήθηκε το θέμα στο Συμβούλιο.
Το σχέδιο-πλαίσιό που πήρε το πράσινο φως από το ΚΑΣ αποτελεί, σύμφωνα με την κ. Βλαζάκη, «οδικό χάρτη για να γίνουν όλες οι μελέτες».
Το Τέμενος Βαγιαζήτ είναι ένα από τα σημαντικότερα κτίρια που ανεγέρθηκαν στα ευρωπαϊκά εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ένα από τα πιο αξιόλογα μουσουλμανικά τεμένη στην Ελλάδα.
Όπως συνάγεται από την επιγραφή της κύριας εισόδου, εγκαινιάστηκε τον Μάρτιο του 1420 προς το τέλος της διακυβέρνησης του Σουλτάνου Μεχμέτ Α’ και ήταν αφιερωμένο στη μνήμη του πατέρα τους, Βαγιαζήτ του Κεραυνού.
Το μνημείο καλύπτει έκτασή σχεδόν ενός στρέμματος, με εξωτερικές διαστάσεις περ. 32,30 X 30,00 μ., και αποτελείται από μια τετραγωνικής κάτοψης αίθουσα προσευχής και ένα μιναρέ στη δυτική γωνία.
Το Τέμενος δεν ήταν μόνο το μεγαλύτερο ισλαμικό μνημείο της Ευρώπης, είχε και τη μεγαλύτερη ξύλινη σκεπή, η οποία ήταν ιδιαίτερης κατασκευής και ομορφιάς. Δρύινη και σε πυραμιδοειδή μορφή, ήταν καλυμμένη εξωτερικά από μολύβι.
Στο εσωτερικό της ο θαυμάσια διακοσμημένος κεντρικός θόλοι ήταν «κεντημένος» με μικρές σανίδες. Η ανακατασκευή της στέγης αποτελεί και το μεγαλύτερο στοίχημα των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού, που καλούνται να εκπονήσουν τις επιμέρους μελέτες, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται και ερευνητικό πρόγραμμα σε συνεργασία με το ΕΜΠ.
Στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αναστηλωτές περιλαμβάνεται και η εύρεση κατάλληλης ξυλείας δρυός στα μεγάλα μεγέθη -μήκους 12,80 μέτρων- που απαιτούνται.
Η ανακατασκευή της στέγης θα βασιστεί, μεταξύ άλλων, στην αποτύπωση του Π. Ξυδά (1992) και στη φωτογραφική τεκμηρίωση των στοιχείων της συνδεσμολογίας των μελών της.
Στο πλήθος των εργασιών που δρομολογούνται περιλαμβάνονται, επίσης, η συμπλήρωση και στερέωση όλων των όψεων του Τεμένους, η αισθητική αποκατάσταση των επιχρισμάτων που φέρουν διάκοσμο, η αποκατάσταση του μιχράμπ (της κόγχης που είναι προσανατολισμένη στην κατεύθυνση της Μέκκας) αλλά και η άρση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο μιναρές λόγω σοβαρών ρηγματώσεων.
