Το αραβικό δίκτυο Αλ Τζαζίρα αποκαλύπτει την «αναθέρμανση» του σχεδίου για τον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη. Είναι, ιστορικά, ο πρώτος αγωγός που σχεδιάστηκε στην Ελλάδα, όμως έμεινε στα χαρτιά…
Το αραβικό δίκτυο υποστηρίζει τώρα, ότι το σχέδιο ανασύρθηκε από τα αρχεία και έχει ήδη μπει στο τραπέζι μεταξύ Ελλάδας – Βουλγαρίας.
Το εμπάργκο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ρωσικό πετρέλαιο που ετέθη σε ισχύ στις 5 Δεκεμβρίου, οδηγεί την Ελλάδα και τη Βουλγαρία σε συζητήσεις για την αναβίωση ενός πετρελαιαγωγού που έχει «απορριφθεί» εδώ και καιρό, όμως έχει το πλεονέκτημα ότι παρακάμπτει τα στενά του Βοσπόρου.
Ο αγωγός σχεδιάστηκε για να εκτείνεται στα 280 χιλιόμετρα (περίπου 174 μίλια), από το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης στο Αιγαίο μέχρι το λιμάνι του Μπουργκάς στη Μαύρη Θάλασσα και μπορεί να συνεχίσει βόρεια μέχρι το λιμάνι της Κονστάντζας στη Ρουμανία, δήλωσε στο Aλ Τζαζίρα ο υπουργός Ενέργειας της Βουλγαρίας Ρομάν Χριστόφ.
«Έχουμε δύο χρόνια στη διάθεσή μας για παρέκκλιση (από τις κυρώσεις της ΕΕ) ώστε να αγοράζουμε ρωσικό πετρέλαιο. Όμως, μετά από αυτό, θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα λόγω της αύξησης των τελών διαμετακόμισης μέσω του Βοσπόρου», είπε ο Χρίστοφ απαντώντας σε ερώτηση του Αλ Τζαζίρα σε ενεργειακό συνέδριο στην Αθήνα.
Έτσι, έχουμε αρχίσει να συζητάμε για την αναβίωση του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και την επέκτασή του βόρεια προς τα λιμάνια της Βάρνας και της Κονστάντζας», πρόσθεσε.
«Στηρίζουμε το έργο», ανέφερε σε δήλωσή του ο Έλληνας υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας. Ωστόσο, κανένας από τους δύο υπουργούς δεν συμφώνησε να απαντήσει σε περαιτέρω ερωτήσεις.
Η κίνηση του εμπάργκο από μέρους της ΕΕ διακόπτει ουσιαστικά την κίνηση των δεξαμενόπλοιων από τον τερματικό σταθμό εξαγωγής πετρελαίου της Ρωσίας στο Νοβοροσίσκ, στην ανατολική ακτή της Μαύρης Θάλασσας, προς τα λιμάνια της ΕΕ στη δυτική ακτή της.
Εναλλακτικοί προμηθευτές πετρελαίου
Τα διϋλιστήρια στο Μπουργκάς και στην Κονστάντζα μπορούν όμως να αγοράσουν πετρέλαιο και από το Καζακστάν ή/και το Αζερμπαϊτζάν.
Ένας πετρελαιαγωγός του Καζακστάν καταλήγει στον τερματικό σταθμό Caspian Pipeline Consortium (CPC) κοντά στο Νοβοροσίσκ και ένας πετρελαιαγωγός του Αζερμπαϊτζάν καταλήγει στo Σούψα της Γεωργίας, νοτιότερα.
Αλλά δεν αρκεί για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες τους, ειδικά όταν λαμβάνονται υπόψη και οι ανάγκες της Ουκρανίας.
Το έλλειμμα καλύπτεται από πρόσθετους όγκους πετρελαίου, από άλλες πηγές, που μεταφέρονται στη Μαύρη Θάλασσα μέσω του στενού του Βοσπόρου.
Η αρχική ιδέα του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, που έπεσε στο τραπέζι για πρώτη φορά το 1993, ήταν να ρέει προς νότο, εξάγοντας αργό πετρέλαιο από τη Μαύρη Θάλασσα στη Μεσόγειο – και όχι μόνο.
«Το πραγματικό πρόβλημα ήταν οι καθυστερήσεις και η συμφόρηση στα Στενά του Βοσπόρου. Αυτό είναι πολύ εύκολο να ξεπεραστεί με έναν αγωγό», είπε ο Μάικ Μυριάνθης, ένας Έλληνας βετεράνος της βιομηχανίας πετρελαίου που συμμετείχε στο έργο εκείνη την εποχή.
«Θέλαμε να είμαστε συνδεδεμένοι με έναν μεγάλο παραγωγό για μακροπρόθεσμη προμήθεια… Υπήρχε μια πολύ καλή σχέση με τη Ρωσία τότε», είπε στο Aλ Τζαζίρα. «Θυμάμαι ότι μιλούσαμε (ακόμα και) για έναν δεύτερο, παράλληλο αγωγό».
Ένας αγωγός που έμεινε στα χαρτιά
Το 2007, Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρωσία υπέγραψαν πολιτική συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού, με τη Ρωσία να υπόσχεται να παρέχει 35.000 – 50.000 τόνους πετρελαίου ετησίως για την πλήρωσή του.
Ενας στόλος δεξαμενόπλοιων 650.000 τόνων στην Αλεξανδρούπολη θα εξασφάλιζε συνεχή τροφοδοσία στα πλοία.
Όμως η Βουλγαρία αποσύρθηκε από το έργο το 2010, επικαλούμενη περιβαλλοντικές ανησυχίες. Οι γνώστες του κλάδου λένε, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά το Αλ Τζαζίρα, ότι ήταν η αντίθεση των ΗΠΑ στην εξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο που διέλυσε το έργο.
Αλλά η Ρωσία δεν θα επωφεληθεί από τον αγωγό με βάση τα νέα δεδομένα και η ιδέα έχει αποκτήσει νέα επείγουσα διάσταση με τις δυτικές κυρώσεις στο ρωσικό πετρέλαιο, το οποίο ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας θεωρεί ότι είναι μόνιμο.
Τον περασμένο Οκτώβριο, η Τουρκία έδωσε – με ή χωρίς τη θέλησή της – ώθηση στον αγωγό όταν αύξησε τα τέλη διέλευσης για τα δεξαμενόπλοια που χρησιμοποιούν το Στενό του Βοσπόρου. Το κόστος πενταπλασιάστηκε, στα 4 δολάρια ανά τόνο πετρελαίου, προσθέτοντας περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα στις τρέχουσες τιμές του πετρελαίου.
Η Τουρκία θα αυξήσει το εισόδημά της από τα τέλη διέλευσης από 40 εκατομμύρια δολάρια σε 200 εκατομμύρια δολάρια ετησίως, σύμφωνα με την εφημερίδα Σαμπάχ.
Η Τουρκία έχει το δικό της σχέδιο να παρακάμψει τον Βόσπορο με μια πλωτή οδό στα δυτικά του. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πρότεινε το ήδη πολυσυζητημένο «Κανάλι της Κωνσταντινούπολης» εν μέσω μεγάλης θαυμασμού το 2011, αλλά η κατασκευή δεν έχει ακόμη ξεκινήσει.
Γεωπολιτικός διαγωνισμός Ελλάδας – Τουρκίας
Μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου έρεαν νότια από τη Ρωσία μέσω της Ουκρανίας και των Βαλκανίων.
Ο πόλεμος της Ουκρανίας έχει ρίξει την Ελλάδα και την Τουρκία σε γεωπολιτικό ανταγωνισμό, καθώς η Αλεξανδρούπολη έχει αρχίσει να αντιστρέφει αυτές τις ενεργειακές ροές, ενώ η Τουρκία γίνεται ο νέος νότιος αγωγός της Ρωσίας.
«Η ιδέα είναι να δημιουργηθεί ένας άξονας αγωγών Βορρά-Νότου για φυσικό αέριο και πετρέλαιο, ο οποίος θα ενισχυθεί επίσης με σιδηροδρομικές μεταφορές. Όλο αυτό το δίκτυο τελικά προορίζεται να καταλήξει στην Ουκρανία, ώστε ακόμη και αυτή η χώρα να μπορεί να τροφοδοτείται από το νότο», είπε ο Μυριάνθης στο Αλ Τζαζίρα.
Σε αυτόν τον αγώνα, η περιοχή της Δυτικής Θράκης, έχει ήδη γίνει μια σημαντική εναλλακτική λύση στον Βόσπορο.
Μια αμυντική συμφωνία του 2019 επέτρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες να χρησιμοποιήσουν το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης ως βάση υλικοτεχνικής υποστήριξης για να στείλουν προμήθειες και ενισχύσεις, ώστε να υποστηρίξουν τα μέλη του ΝΑΤΟ Βουλγαρία και Ρουμανία και να στείλουν όπλα στην ίδια την Ουκρανία.
Τον περασμένο Μάιο, η Ρωσία διέκοψε τις ροές φυσικού αερίου προς τη Βουλγαρία, φαινομενικά επειδή αρνήθηκε να πληρώσει σε ρούβλια.
Έκτοτε, η Ελλάδα έχει γίνει η μοναδική πηγή φυσικού αερίου της Βουλγαρίας, με το αέριο να ταξιδεύει από το Αζερμπαϊτζάν μέσω της Τουρκίας και της βόρειας Ελλάδας, μέσω του Διαδριατικού αγωγού (TAP).
Μέχρι το τέλος του 2023, η Αλεξανδρούπολη θα αποκτήσει μια πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης (FSRU) για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και ο αγωγός IGB θα επεκταθεί κατά 28 χιλιόμετρα (περίπου 17 μίλια) νότια για να φτάσει σε αυτόν, διαβρώνοντας περαιτέρω το ρωσικό αέριο μονοπώλιο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Γίνεται λόγος και για έναν δεύτερο ελληνοβουλγαρικό αγωγό IGB που θα κατασκευαστεί παράλληλα με τον πρώτο και για τουλάχιστον δύο ακόμη FSRU.
Αγωγός Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας
Η Ελλάδα βρίσκεται σε συζητήσεις με τη Βόρεια Μακεδονία για την κατασκευή ενός ξεχωριστού αγωγού φυσικού αερίου προς τη χώρα αυτή, συμπληρώνει το Αλ Τζαζίρα.
Η Ελλάδα, η οποία σχεδιάζει να εξάγει 8,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στα Βαλκάνια έως το 2025, μετατρέπεται γρήγορα σε κύριο προμηθευτή μη-ρωσικού φυσικού αερίου στην περιοχή.
Ο πετρελαιαγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη θα έδινε άλλη διάσταση στον ρόλο της, ως φορέα παροχής ενεργειακής ασφάλειας.
Η Τουρκία, επίσης, έχει αποκτήσει γεωπολιτικό βάρος, καθώς η ρωσική ενέργεια σταδιακά απομακρύνεται από την Ανατολική Ευρώπη. Τρεις ρωσικοί αγωγοί φυσικού αερίου εισέρχονται ήδη στην Τουρκία.
Σε συνάντηση με τον Ερντογάν στην Αστάνα του Καζακστάν στις 13 Οκτωβρίου, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε ότι ήταν έτοιμος να κατασκευάσει ένα τέταρτο αγωγό, μετατρέποντας την Τουρκία σε εξαγωγικό κόμβο για το ρωσικό φυσικό αέριο.
«Εάν υπάρχει ενδιαφέρον για την Τουρκία και τους πιθανούς αγοραστές μας σε άλλες χώρες, [θα μπορούσαμε] να σκεφτούμε την κατασκευή ενός άλλου συστήματος αγωγών φυσικού αερίου και τη δημιουργία κόμβου φυσικού αερίου στην Τουρκία για πωλήσεις σε άλλες χώρες, σε τρίτες χώρες, κυρίως. Και φυσικά σε ευρωπαϊκές, αν φυσικά ενδιαφέρονται γι′ αυτό», φέρεται να είπε ο Πούτιν.
