Ο Παύλος Παυλίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και Ιατροδικαστής στο Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης, με διδακτορικό στις εξαρτησιογόνες ουσίες – ναρκωτικά και καταγωγή από τα Δίκαια Ορεστιάδας, μιλάει για την παιδική κακοποίηση.
Όπως λοιπόν αναφέρει, με αφορμή την υπόθεση της Πάτρας και την σύλληψη της μάνας των τριών παιδιών που κατηγορείται μέχρι στιγμής για τον θάνατο του ενός και αναμένονται εξελίξεις για τα άλλα δυο κοριτσάκια:
“Η παιδική κακοποίηση είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που παρατηρείται σε όλες τις κοινωνίες και καθ΄ όλη την ιστορία του ανθρωπίνου γένους. Ο Νόμος για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση της Κακοποίησης και της Εκμετάλλευσης Παιδιών, ορίζει την παιδική κακοποίηση ως «οποιαδήποτε πρόσφατη πράξη ή αποτυχία παρέμβασης εκ μέρους γονέα ή κηδεμόνα, η οποία έχει ως αποτέλεσμα το θάνατο, τη σοβαρή σωματική ή συναισθηματική βλάβη, σεξουαλική κακοποίηση ή εκμετάλλευση παιδιού, πράξη ή αποτυχία δράσης που παρουσιάζει επικείμενο κίνδυνο σοβαρής βλάβης”.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, διακρίνονται 5 τύποι κακοποίησης: η σωματική, η σεξουαλική, η συναισθηματική κακοποίηση, η παραμέληση και η εκμετάλλευση:
– Η σωματική κακοποίηση αναφέρεται στον τραυματισμό του παιδιού από πρόθεση, π.χ. με χτύπημα, κλοτσιές, δάγκωμα ή οποιαδήποτε ενέργεια που οδηγεί σε σωματικό τραυματισμό.
– Η σεξουαλική κακοποίηση είναι η εκμετάλλευση ενός παιδιού με οποιοδήποτε τρόπο, προκειμένου να κάνει σεξουαλικές πράξεις ή απομίμηση τέτοιων πράξεων.
– Η συναισθηματική κακοποίηση είναι μεταχείριση που έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού και περιλαμβάνει λόγια, πράξεις και αδιαφορία.
– Ως παραμέληση θεωρείται η αποτυχία κάλυψης των βασικών αναγκών του παιδιού, π.χ. μη παροχή επαρκούς τροφής, στέγης ή βασικής επίβλεψης, απαραίτητης ιατρικής ή ψυχικήςπερίθαλψης, επαρκής εκπαίδευσης ή συναισθηματικής κάλυψης.
– Η εκμετάλλευση ενός παιδιού αναφέρεται στη χρήση του παιδιού στην εργασία ή σε άλλες δραστηριότητες προς όφελος άλλων και σε βάρος της σωματικής ή ψυχικής υγείας, ανάπτυξης και εκπαίδευσης του παιδιού.
Η κακοποίηση των παιδιών είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που απειλεί σοβαρά την υγεία και την ευημερία των παιδιών, των οικογενειών και της κοινωνίας γενικότερα. Η παιδική κακοποίηση, εξ ορισμού, είναι οποιαδήποτε πράξη που έχει ως αποτέλεσμα το σωματικό, σεξουαλικό και συναισθηματικό τραυματισμό των παιδιών.
Η κακοποίηση παιδιών έχει καταγραφεί εδώ και πολύ καιρό στη λογοτεχνία, στην τέχνη και στην επιστήμη. Αναφορές για ανθρωποκτονία, ακρωτηριασμό, εγκατάλειψη και άλλες μορφές βίας κατά των παιδιών χρονολογούνται από τους αρχαίους πολιτισμούς. Η ιστορία ανά τους αιώνες είναι επίσης γεμάτη με αναφορές για αδύναμα και υποσιτισμένα παιδιά που εκδιώχθηκαν από τις οικογένειες τους για να φροντίσουν τον εαυτό τους όπως και από παιδιά που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά.
Στην Πολιτεία της Ρώμης, από τον 2ο έως τον 1ο αιώνα π.Χ. έως το 235 μ.Χ., οι «πατερφαμίλια», δηλαδή τα παλαιότερα – μεγαλύτερα ηλικιακά αρσενικά που ζούσαν στο νοικοκυριό, είχαν πλήρη έλεγχο στα παιδιά. Μόνο αυτοί μπορούσαν να αποφασίσουν εάν ένα παιδί θα ζούσε ή θα πέθαινε, εάν θα πωλούταν σε δουλεία ή εάν θα εγκαταλείπονταν. Τον 17ο αιώνα, οι Προτεστάντες μεταρρυθμιστές είχαν ανάμικτες αντιλήψεις σχετικά με τα παιδιά, υποδηλώνοντας ότι τα παιδιά αποτελούσαν δώρα του Θεού, αλλά κάποια απο αυτά είχαν «κακές καρδιές» και έτειναν προς το κακό. Οι προτεστάντες μεταρρυθμιστές ήταν αυτοί που θέσπισαν τους πρώτους νόμους κατά της κακοποίησης παιδιών.
Το Σώμα των Ελευθεριών της Μασαχουσέτης (1641), απαγόρευσε στους γονείς να έχουν οποιαδήποτε άσχημη συμπεριφορά προς τα παιδιά. Η πιο διάσημη υπόθεση αφορούσε κακοποίηση παιδιού που συνέβη το 1874. Η κοινωνική λειτουργός Etta Wheeler διαπίστωσε ότι η 8χρονη Mary Ellen Wilson ξυλοκοπήθηκε και οδηγήθηκε στη λιμοκτονία από τη μητριά της, Η Wheeler ζήτησε την βοήθεια του Henry Bergh, ιδρυτή της Εταιρείας για την Πρόληψη της Σκληρότητας στα Ζώα. Η ανήλικη δεχόταν βίαιη συμπεριφορά, σχεδόν καθημερινά και δεν της επιτρεπόταν να παίξει με φίλους της ή να φεύγει από το σπίτι. Είχε ένα χτύπημα στην αριστερή πλευρά του προσώπου της, όπου η μητριά της την είχε χτυπήσει με ένα ψαλίδι. Η επιτροπή χρειάστηκε μόνο 20 λεπτά για να βρει την ένοχη για την επίθεση αυτή.
Όπως σημειώνει ο Finkelhor (1996), δύο κοινωνικές αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα συνέβαλαν άμεσα στην επιτυχία του κινήματος διάσωσης παιδιών που δέχονταν κακοποίηση. Πρώτον, μια μεγάλη ομάδα εξειδικευμένων επαγγελματιών – νοσοκόμες, κοινωνικοί λειτουργοί, δάσκαλοι και σχολικοί σύμβουλοι, νομικοί υποστηρικτές και οικογενειακοί σύμβουλοι – ανέλαβαν το έργο της προστασίας των παιδιών και δεύτερον, καθώς οι γυναίκες απέκτησαν περισσότερη ελευθερία στην προσωπική τους ζωή και περισσότερη δύναμη στο χώρο εργασίας, ένιωθαν πιο ικανές να υποστηρίξουν τα παιδιά.
Στην Ευρώπη, ο Γάλλος ιατροδικαστής του 19ου αιώνα Ambroise Tardieu ηγήθηκε του κινήματος προστασίας των παιδιών. Η εργασία του Tardieu επικεντρώθηκε στις κακές συνθήκες εργασίας των παιδιών της Ευρώπης και στις συναισθηματικές και σωματικές επιπτώσεις αυτών των συνθηκών. Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, 1989), που εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 1989, ήταν η πρώτη νομικά δεσμευτική διεθνής πράξη για τα δικαιώματα των παιδιών. Η Ελλάδα υπέγραψε τη Σύμβαση στις 26 Ιανουαρίου 1990 και την επικύρωσε με νόμο στις 2 Δεκεμβρίου 1992.
Μελέτες δείχνουν ότι το πρόβλημα υφίσταται σε όλες τις κοινωνίες με διαφορετικά οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά, και ο επιπολασμός του αυξάνεται παγκοσμίως, ενώ παράλληλα το κόστος στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης είναι τεράστιο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, κάθε χρόνο περίπου, 40 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως είναι θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, το 23% των παιδιών υποφέρουν από σωματική κακοποίηση και το 36% υποφέρουν από συναισθηματική κακοποίηση.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός στην καταμέτριση των περιστατικών η μεγάλη απόκλιση που διαπιστώνεται μεταξύ των κρατών με υψηλό εισόδημα όπου τα ποσοστά κακοποίησης είναι μεγάλα ενώ αντίθετα σε χώρες χαμηλού βιωτικού επιπέδου τα ποσοστά παιδικής κακοποίησης που καταγράφονται επίσημα είναι πολύ μικρότερα. Χαρακτηριστικά ανεφέρεται ότι στις ΗΠΑ κάθε μέρα χάνουν την ζωή τους τέσσερα παιδιά ως αποτέλεσμα της κακοποίησης. Από αυτό γίνεται πασιφανές το πόσο πολύπλοκο είναι το φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης ως προς την διαπίστωση και την καταγγελία του περιστατιού στις αρμόδιες προανακριτικές αρχές.
Το πρώτο βήμα για να βοηθήσει κάποιος ένα κακοποιημένο ή παραμελημένο παιδί, είναι να μάθει να αναγνωρίζει τα σημεία που υποδηλώνουν κακοποίηση και παραμέληση στη συμπεριφορά του παιδιού. Ορισμένα συμπτώματα έχουν βρεθεί σε συντριπτικό ποσοστό των κακοποιημένων παιδιών, όπως: κακώσεις μαλακών μορίων, υποσκληρίδιο αιμάτωμα, κατάγματα. Επίσης, η συμπεριφορά του παιδιού είναι βασικός παράγοντας έγκαιρης εντόπισης της παιδικής κακοποίησης και εδώ ακριβώς ανάγεται και η σπουδαιότητα των παιδαγωγών ως προς την έγκαιρη διάγνωση του κακοποιημένου ανηλίκου και η περαιτέρω παραπομπή του παιδιού σε ειδικούς προς αυτό. Η ποικιλομορφία στην εμφάνιση της παιδικής κακοποίησης και ο αντίκτυπος αυτής στην οικογένεια, στην κοινωνία αλλά και κυρίως στην ψυχολογία του παιδιού έχουν «αναγκάσει» την πολιτεία να θεσμοθετήσει ειδικούς νόμους για την προστασία των ανηλίκων από κάθε μορφή κακοποίησης από όπου και αν αυτή προέρχεται. Δυστυχώς και παρά τα μέτρα τα όποια έχουν παρθεί από το νομοθέτη, τις οργανώσεις που υπάρχουν για την προστασία του παιδιού, τα ειδικά αστυνομικά κλιμάκια που ασχολούνται με την παιδική κακοποίηση το πρόβλημα εξακολουθεί να παραμένει.
Η παιδική κακοποίηση συνεχίζει να υφίσταται είτε σε επίπεδο ενδοοικογενιακής βίας είτε σε επίπεδο σχολικού εκφοβισμού. Σήμερα, γίνεται μεγάλη προσπάθεια από την πολιτεία και την κοινωνία γενικότερα για την ακόμα μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των ανθρώπων για την πρόλήψη αλλά και την εντόπιση της παιδικής κακοποίησης. Οι δάσκαλοι στα σχολεία αποτελούν πολλές φορές τον ακρογωνιαίο και καθοριστικό λίθο για την έγκαιρη εντόπιση και περαιτέρω αντιμετώπιση περιστατικών παιδικής κακοποίησης. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε δεν είναι η καταστολή της παιδικής κακοποίησης αλλά η πρόληψη αυτής. Όταν το παιδί ενταχθεί στην διαδικασία αντιμετώπισης της κακοποίησης ήδη έχει κακοποιηθεί πολλαπλά και ήδη η ψυχολογική του κατάσταση επιβάλει την ψυχολογική βοήθεια από ειδικούς προς αυτό. Το πρόβλημα δεν είναι η καταστολή της παιδικής κακοποίησης αλλά η επούλωση των ψυχικών τραυμάτων του παιδιού. Το πρόβλημα δεν είναι η αντιμετώπιση του φαινομένου από την πολιτεία αλλά όλοι εμείς που «επιτρέπουμε» να συμβούν αυτά τα περιστατικά.
Πηγή: speedynews.gr
